SPACEROWNIK: „Szkoła pejzażowa” w Starym Sączu

‚Oddzielne miejsce w historii szkolnictwa starosądeckiego zajęła prywatna szkoła malarska Bronisławy Rychter-Janowskiej, założona w 1908 roku. „Szkoła pejzażowa” -tak ją niekiedy nazywano-powstała dwa lata po przyjeździe znanej już wówczas epigonki modernizmu do matki i zamieszkującej dworek podmiejski przy drodze wiodącej do Moszczenicy.

Początkowo nic nie wskazywało na poważniejsze trudności. Uczniów zgłosiło się ponad 40. Lekcje anatomii wykładał miejscowy lekarz dr Teodor Pawlicki, historię sztuki kapelan klarysek ks. Jan Pabis. Kiedy jednak malarka, onegdaj pensjonariuszka szkoły PP. Klarysek, zaproponowała swoim uczniom rysowanie aktu, posługując się jako modelem półnagim starszym człowiekiem o którym napisała, że „był to stary dziad spod kościoła(…) na którym doskonale mogłam moim uczniom wykładać naukę o mięśniach i szkielecie” -w Starym Sączu zawrzało. Ze szczególnie druzgocącą krytyką wystąpił ks. Jan Pabis, który potępił z ambony stosowane metody.” Sprawa nabrała wkrótce rozgłosu, gdy Rychter-Janowska opowiedziała o wszystkim prasie i znajomym z krakowskiego kabaretu „Zielony Balonik”. Zaalarmowany publikacjami biskup tarnowski przysłał zaufanego jezuitę, aby zbadał sytuację na miejscu. Zakonnik i część radnych poparł kapelana klarysek. Ks. Jan Pabis opuścił wprawdzie Stary Sącz i w 1913 roku został proboszczem w Skrzyszowie, ona sama jednak zamknęła szkołę, a następnie wyjechała ze Starego Sącza. Zamieszkała w Krakowie, gdzie prowadziła ożywione życie artystyczne i towarzyskie. Tam też zmarła kilkadziesiąt lat później.

źródło” Historia Starego Sącza w zarysie/ Leszek Migrała